ABRUPT STOPPEN MET ZUIPEN OORZAAK DOODSTEKEN MAASSLUIZER (82)

ROTTERDAM- De uitspraak van de rechtbank in Rotterdam over de 47-jarige Pool Remigiusz W. van afgelopen vrijdag, die na het dodelijke mesincident op 18 januari 2024 is ontslagen van alle rechtsvervolging, heeft grote consternatie veroorzaakt. W. is weliswaar schuldig bevonden aan de feiten, maar de rechtbank oordeelt dat hij handelde tijdens een tijdelijke psychose en daardoor niet verantwoordelijk kan worden gehouden voor zijn daden. De nabestaanden van het slachtoffer, de destijds 82-jarige Leen Karreman, die stierf na de aanval, zijn hiermee geconfronteerd.

De feiten

Het dodelijk steekincident op de bejaarde vond plaats op klaarlichte dag, in de buurt van de Spaanse Brug in Overschie. Remigiusz W. viel Karreman aan met een groot mes. Hij stak meerdere keren in het bovenbeen van de oudere man, waardoor de grote slagaders werden geraakt. Het slachtoffer verloor veel bloed, werd ter plekke gereanimeerd en overleed later in het ziekenhuis aan multi-orgaanfalen. Kort na deze aanval bedreigde W. ook een vuilnisman met hetzelfde mes, door stekende bewegingen te maken en achter hem aan te rennen. De vuilnisman wist te ontsnappen door snel een busje in te vluchten. W. sloeg hierop met het mes tegen de zijruit van het busje.

Volgens onderzoek door het Pieter Baan Centrum (PBC) leed W. ten tijde van de incidenten aan een tijdelijke psychose, veroorzaakt door een complexe samenloop van omstandigheden. Deskundigen meldden dat W., na een periode van overmatig alcoholgebruik, abrupt stopte met drinken. Deze abrupte alcoholonttrekking, in combinatie met slaapgebrek, slechte voeding en eerder opgelopen hersenletsel (niet-aangeboren hersenletsel, NAH), zorgde voor een ernstige verstoring van zijn geestelijke gezondheid.

In januari begon W. veel te drinken, nadat hij zijn werk en woning was verloren. Op 16 januari stond er een sollicitatiegesprek gepland voor nieuw werk, waardoor hij besloot te stoppen met drinken. Op 15 januari 2024 werd hij opgenomen in het Sint Franciscus Gasthuis, nadat hij op straat onwel was geworden. De volgende dag werd hij ontslagen. Sindsdien had W. niet geslapen, zwerftochten gemaakt op straat en nauwelijks gegeten of gedronken. Hij dacht dat hij in of nabij Polen was, sprak Pools tegen voorbijgangers en meende dat zij Pools tegen hem spraken. Hij dacht in de gezichten van voorbijgangers zijn vriendin en andere bekenden te herkennen. W. zou doodsbang zijn geweest dat anderen hem iets wilden aandoen en zocht hulp bij de politie en anderen. Hij probeerde in diverse auto’s, inclusief een politieauto, te stappen. Op de dag van de incidenten stal hij een mes bij de Lidl om zichzelf te beschermen en zat daarmee in het park, waar hij nog steeds het gevoel had achtervolgd te worden. W. dacht dat het slachtoffer een van de mensen was die hem wilde schaden. Hij meende dat de bejaarde een armbeweging maakte, wat zijn zelfverdedigingsinstinct zou hebben aangescherpt.

W. werd in het PBC onderzocht door een psycholoog en twee psychiaters. Zij concludeerden dat W. niet-aangeboren hersenletsel (NAH) en een ernstige stoornis in het alcoholgebruik heeft. Zijn ziekenhuisopname op 15 januari 2024 was waarschijnlijk het gevolg van een epileptische aanval door alcoholonttrekking. Gezien zijn NAH was hij in potentie kwetsbaarder voor deze aanval. De deskundigen achtten het mogelijk dat W. psychotisch was geworden door een combinatie van slaaptekort, voedsel- en drankonthouding, alcoholgebruik en NAH. De psychiaters verklaarden ter zitting dat abrupt stoppen met alcohol na langdurig gebruik grote gevolgen kan hebben voor het brein. De Pool had slechts minimale behandeling gehad, aangezien het ziekenhuis hem zonder medicatie ontsloeg, terwijl hij eigenlijk vitamine B1 had moeten blijven slikken. Na zijn ontslag uit het Sint Franciscus Gasthuis had hij, in plaats van rust, reinheid en regelmaat, op straat gezworven bij lage temperaturen, zonder slaap, slecht gegeten of gedronken. Deze omstandigheden konden, gecombineerd met alcoholgebruik, psychoses veroorzaken, een risico dat bij W. door zijn NAH hoger was. De psycholoog bevestigt dat W. in de war was. Hallucinaties, achtervolgingsgedachten en angsten behoren volgens hem tot de kenmerken van een psychose. Door het onvolledige onderzoek kon geen uitsluitsel gegeven worden over de invloed van een stoornis op het gedrag van W. tijdens de incidenten of over het risico van herhaling.

De deskundigen merken op dat er in de ontslagbrief van het ziekenhuis en door de politie geen melding werd gemaakt van een verwarde of psychotische toestand van W. Het ziekenhuispersoneel en de politie zagen geen reden voor crisisopname. De deskundigen schrijven verder dat het gedrag van de Pool, voor zover bekend, vreemd en opvallend was, maar niet eerder vertoond. Omstanders hadden herhaaldelijk de politie gebeld vanwege zijn gedrag. Het vreemde gedrag kan het gevolg zijn van een combinatie van factoren, maar de deskundigen van het PBC konden op basis van de wisselende verklaringen van de verdachte een psychotisch toestandsbeeld niet bevestigen noch uitsluiten.

De rechtbank oordeelt dat er objectieve informatie in het dossier is die de verklaring van W. ondersteunt dat hij op 18 januari 2024 in een psychose verkeerde. Uit de ontslagbrief van het ziekenhuis blijkt dat W. in de nacht van 15 op 16 januari 2024 trillerig, geagiteerd en met een hoge hartslag werd opgenomen. De werkdiagnose was ‘alcoholonttrekking met insult’. Hij werd behandeld met rustgevende medicatie en vitamine B en daarna zonder aanvullende medicatie ontslagen. Op de dag van ontslag wist hij niets meer van de opname.

Op 17 januari 2024 meldde de politie dat een man (later bleek W.) langs de A20 liep, trilde en zich verward gedroeg. Hij beweerde door twee mensen te zijn mishandeld en had zichtbaar letsel. Hij wilde in een politieauto stappen, maar werd tegengehouden. Hij dacht dat hij in Polen was en gedroeg zich alsof hij onder invloed was, maar een drugstest toonde geen middelengebruik aan. De politie bracht hem later naar een daklozenopvang. Op 18 januari 2024 meldden drie mensen onafhankelijk van elkaar dat W. zonder aanleiding in hun auto wilde stappen of dat hij erin stapte, waarbij hij een verwarde indruk maakte.

Diverse getuigen van de steekincidenten op 18 januari 2024 gaven ook aan dat W. atypische reacties vertoonde. Na het incident liep hij opvallend rustig weg, ondanks het hevige bloeden van het slachtoffer en de aanwezigheid van getuigen.

In haar vonnis concludeert de rechtbank dat W. handelde vanuit een psychotisch toestandsbeeld en dat zijn acties volledig werden gestuurd door deze psychose. Hierdoor had W. onvoldoende besef van de realiteit en kan hem juridisch geen opzet of schuld worden toegeschreven. De rechtbank stelt vast dat hij niet strafbaar is en ontslaar hem van alle rechtsvervolging. Daarnaast zien de deskundigen geen aanwijzingen voor een blijvende psychische stoornis, waardoor een behandeling in strafrechtelijk kader niet noodzakelijk wordt geacht.

Ondanks de juridische argumentatie achter de uitspraak blijft de uitkomst bitter voor de nabestaanden van Karreman. De rechtbank erkent hun lijden, maar laat weten dat zij geen andere juridische optie zou hebben. Bovendien kunnen de nabestaanden geen schadevergoeding krijgen binnen de strafzaak, omdat W. niet als schuldig wordt beschouwd. Zij worden verwezen naar de burgerlijke rechter om hun claims in te dienen.